سەرەتای پەیابوین شیعر کوردی لە ئیلام
بێگی وە نازناو "مێهران فەیلی" وە یەکیگ لە شاعیرەیل نووخواز ئەدەبیات کوردی لە ئیلام دانریەێد، لە تەمەن گەنجی ئەدەبیات پێشکەفتن خواز کوردی لە بازنەی ئەدەبیات ناسان گرنگی فرەیگ وەپی دا، خوسەی سەرەکی ئەو لە ئەدەبیات کوردی، و ئاشکەراکردن کەشیگ نوو، و گەوهەری مۆدێرنیزم ئەرا ناو تەوەرەیل شیعر کوردی، و وینەی فلکلۆری و دوارە و تەقەلای وە ستارنداردکردن کوردی باشوور بوی لەری ئەزموون گردن لە چوارچمگ توانایەیل و هویردبینی زاراوەیل کوردی، لە راسی دویا گام ئەو، وە مانای تەقەلا دان ئەرا ستانداردکردن کوردی، فرە شوون دەسخوەشیە، باوجی شاعیر گاجارم لەناوەین زوان باڵای نویسین و وشە رەسەنەگان، رەسەنایەتی هەڵچنێد! کە مەبەست لە ستانداردکردن شیوەزاریگ لە هەر زوانیگ وە تایوەت کوردی وە وەکارهاوردن وشەیل هاوبەش لەبان بنەمای رەسەنایەتی جیگیربوون و شمارەی وەکارهاوەرەیلی دانریەێد نەک بنەمایەیل ئارەزوومەندانە؛ هیواداریمن شاعیر وە وەخوەیاچگن و خاسەوکردن شیعرەیلی ریگەی لەنوای کەسەیلتر وازبکەێد، لەراستی لە روی زەرەدناسی، لاوردن زوان ستاندار لە کوردی باشوور و مەیل هووزانەی شاعیرەیل و شکت وە گشت نویسەرەیل لە رویوەروی بوین ئەی پۆلە لە گیچەڵ و پرسەیلەیل ئەدەبیات ئیلام و کرمانشان دانریەد لە دویای لەدویای داوەزین ئەدەبیات گۆرانی (هەورامی).
ئاشکەراس گام هەڵگردن ئەرا ناو دووڵ ئەدەبیات مناڵەیل ئەویش کوردی فرە دژوار و سەختە شاعیر بایەد لەهەمان وەخت چەن فاکتەریگ گرنگیگ لە:ئەدەب، پەروەردە، زوانەوانی دەروینی، ریتم و ئاواز وشەیلە و لە گشتی گرنگتر فامستن کەس دویەم رەچاو بکەێد، بێگی وە توانایی تایوەتیگ و شارەزای- کە لە ئەو چەوەڕێ کریەد- توەنستیە وە زوان دەروین لە هەمان وەخت رەسەن و دروسکردن وینەی ن، ئاشنابوین، مۆدێرنی و لە گشتی گرنگتر وە ناوەڕۆکیگ کوردی دویرەوکەفتن لە لاسایکردنەوە شیعر بخولقنێد، لە خوارەو چەن نمونەیگ لە شیعرەیلی خەیمنە رووی کە لە راسی یەکیگە لە ئەزموونە یەکەمەیل ئەدەبیات مناڵان لە ئیلام و کرمانشان:
« زاڕوو »
یەک
دو
سێ
زاڕوو ِخاسێ
خوارد، نان و ماسێ
چگ، وە کـڵاسێ
کرده، وەر کرواسێ
دە دەنگ و باسێ
دروو، نیەنـاسێ
هە، ئۊشێ راسـێ
*
یەک
دو
سێ
چوار
هەێ روڵەێ رێوار
وتم وەت سەد جار:
نـەچـی گـژدار
دوویت سەرەو خوار
چـۊ پـار و پێـرار
هەم کەفیت وە خوار
هـەم دوی بـیـمار
*
یەک
دو
سێ
چوار
زاڕوە، چگە گژ دار
زیەڵگێ چگ دماجار
وە قیڕقاڕ، هاتە خوار
□□□
«بمارگەبمارگە»
کەێک و نوقڵ و شرینی
ماڵووکان وەێ قەوێنی
عەروسەک وەێ رەێنی
هـزارگلـە بسێـنی
سەد ساڵ تـر بـمێنی
ژان وبـڵا نـەویـنی
باپیرە، باوگ و تاتگ
داپیرە، میمگ، داڵگ
گشتێ ئۊشن: بمارگ
بمارگ و بمارگ
تەوەلدت بمارگ
بمارگ و بمارگ
*
پشیلە ئۊشێ : مەو و مەو و مەو
گەماڵە ئۊشێ: هەو و هەو و هەو
ئەسپە ئۊشێ: پتقەو پتقەو
پەسا دێان وە دەوە دەوە
چۊ کەڵەشێر
چۊ وارگ
گشتێ ئۊشن: بمارگ
بمارگ و بمارگ
تەوەلدت بمارگ
بمارگ و بمارگ
*
ئەسپە: وە یاڵ ئاڵێ
بزن: وە باڵە باڵێ
کاوڕ: وە باڕە باڕێ
مامر: وەگارەگارێ
پەروانە، گوڵ دێارێ
خەرەنگز و زەڕداڵگ
ئەو یەک ئۊشن: بمارگ
بمارگ و بمارگ
تەوەلدت بمارگ
□□□
«قرواقە»
قیڕقیڕ قرواقە
ئەڵس یە روژ پاکە
جنگ، منگ بکە وەر
شاڵ وکڵاو بکە سەر
بێا،هەم دەس ودەم بشوور
وەێ زاڕوەیـلە بنـووڕ
بڕە چۊ دەسە دەسە
دێرن چنە مەدرەسە
تونیش ئەڵس،یە رووژە
کات کت وکـرووژە
تەمەڵی، نەکەی دوارە
چگەسە سەر،شەوارە
بنووڕ، خوەرە دیارە
روژەو بۆە دوجارە
قیڕ قیڕ قرواقە
ئەڵس یە روژ پاکە
ئەڵس یە روژ پاکە
□□□
«خوەر»
خوەرە چەنێ نازارە
منێ گوڵ وەهـارە
دە پێشت ئەور تەی تەی،کەێگ
رووژان وەمان دیارە
...
یەێ سەوەتە ئاسارە
دە لاێ مانگە،دیارە
ئاسارە، دەێ شەوگارە
لوتفێ، هـزارهـزارە
...
خوەر و مانگ و مانگەشەو
گشت،هن ئاسـمانن
رووژناێ زەمینـن
هەنیـن ومهرەبانن
…
