٩ شوین لەبان زەوی کەس ئەرای نێەچوود

٩ شوین لەبان زەوی كه‌ کەس ئەرای نێەچوود
شەفەق نیوز/ لەبان ئی زەویە بڕیگ شوین هەس نەبایەس کەسێگ ئەرای بچوود، وبڕیگیش نیەلن کەسیگ ئەرای بچوود، چ مەترسی لەبان کەسەگە بوود یا لەبان شوینەگە.
1- دورگەی مارەیل، بەڕازیل
ئی دورگە خاکیگە ئەرا بڕیگ فرە فرە لە ترسناکترین مارەیل لە جهان، وژەهر ئی مارە ک ناو سەر تیر ئاڵتوونی بڕیاسە باڵای، فرە ترسناکە، تا رادەیگ ک چەرم ئایەم نزیک گەزینەگە تاونێدەو، ئەراوە حکومەت بەڕازیل قەیەغەی جگن ئەرا ئه‌و دورگە کردگە.
٢- قەور چین شی هۆنگ لەوڵات چین
کشاوەرزەیل لە ساڵ ١٩٧٤ قەورچین چی هۆنگ دینەو ک یەکەم ئیمبراتۆر چین بویە، زانایەیل ئاسەوار دەور دووهەزار سەرباز خەڕگین دینەو، وپێشبینیە ک هەیشت هەزارتر هەس جاری ئاشکرا نەوێنە، حکومەتەگە بڕیار قەیەغەی چگن نزیک ئەو قەورە دا، چوینکە دوونێد ک ئیسە تەکنوڵۆژیا نەڕه‌سیەسە ئەو رادە ک مقەیەتی ئاسەوارەگان بکەێد لە خراوبوین، ئەگەر دەسکاری کریا.
٣- چیرنۆبڵ، ئۆکڕانیا
لە ٢٥ نیسان ١٩٨٦ تەقینەوەیگ بوی لە نزیک چیرنۆبڵ لە ئۆکڕانیا، ک وە خراوترین رووداو لە مێژوو دانریا، دویای سی ساڵ لەبان رووداوەگە، هیمان پڕۆژەی پاکەوکردنی وەردەوامە، وەڕیەوبەر وسانگەی وزە ئووشێد تا بیس هەزار ساڵ تر ئیجا ئی شوینە گونجیەێد ئەرا دانیشتن.
٤- ناوچەی ٥١، نیڤادا
حکومەت ئەمریکا رەزامەنی نەیا وە هەسی ناوچەی ٥١ ، تا ساڵ ١٩٩٢ ، ک بەڵگه‌نامەگان دیاری کردوین جوور شوین سەربازییگ لە نیڤادا، هیمان وەرپرسەیل نێزانن لەورا خەریکە مینەی چە کەن، بەڵکم پاسەوانییگ فرە سەخت هابان ئەو بیاوانە، وکەسیگ وەبی موڵەت ئەمنی ئەرای نیە بچوودە ئەولا، ک ناوچەی ٥١ فرە نهێنیە.
5- دورگەیل سینتینیل باکووری، وڵات هیند
دورگەیل ئەندمان و نیکوبار هانە بەنیگال، وفەرگەیان هاناو زەوی هیندی، بڕوایگ هەسە ک لە شەس هەزار ساڵ وەرینەو هووز سینتینیل هانە ئەو دورگەیلە ، ویەکیگە لە دویاترین کۆمەڵگایل جهان، ک هیمان لە جهان دابڕیاگە.
٦- ئەرشیف نهێنی فاتیکان
٥٣ میل لە رەف هائەولا، پڕیان بەڵگەنامەس لەباوەت کلیسەی کاسۆلیک، ک مێژوویان چوود ئەرا سەدەی هەێشتم، هالە ناوچەیگ فرە مقەیەتی کریاگ لە شار فاتیکان.
٧- قڵای فۆرت نۆکس لە کینتاکی
گەنجینەیل قڵای فۆرت نۆکس لە کینتاکی خاکیگە ئەرا فیشترین پشتدەسەی ئەمریکا لە ئاڵتوون، ک بویەسە شوینیگ سەخترین پاسەوانی هابانی لەی زەویە.
٨- ژیر زەوی سڤالبارد ئەرا توێەم
ژیر زەوی سڤالبارد ئەرا توێەم، وەدریژایی ٣٢٠ پا لەناوڕاس کوێگە ناوبەین نەرویج وجەمسەر باکووری، بڕیگ گەورا لە تویەم ها لەناوی، ک لەولا مقەیەتی کریەێن، تا ئەگەر رووداوەیلیگ گەورا هاتە سەر جهان، لەولا ٨٩٠ نموونەی توێەم لە گشت وڵاتەگانەو هەڵگریاگە، تا دووارە ئەرا مەردم بکاڵیەێد، وبڕیگ ناوی نەێد وە ژیرزەوی روژ قیامەت.
٩- ئەشکەفت لاسکۆ، فەڕەنسا
لە ناو ئەشکەفت لاسکۆ لە فەڕەنسا، ساڵ ١٩٤٠ ، بڕیگ تابلۆ دینەو، ک چوودەو ئەرا ماوەیل وەرجە مێژوو، ودویای جەنگ دویەم جهانی بویە شوینیگ ئه‌را گشتوگوزار، ولەهەناسەیان دووانەی ئۆکسید کاربۆن کارەگەری لەبان خراوبوین تابلۆگان داشت ک بویە یەکیگ لە شوینە جیهانیەگان ئاسەواری لەلایەن یونیسکۆ، تا لە ساڵ ١٩٦٣ قەیەغەی جگن ئەرا ئەو ئەشکفتە کریا.