تاوەر بیزا .. لاریەگەی نازاری كرد

تاوەر بیزا، لە بنچینەی شکستهاوردنیگ ئەندازیاری گەورایگ هاتگە، بەڵکم ئەو شکستە بویە هووکار وەناوبانگی فرە گەورای تاوەر لار بیزا.
لە ساڵ ١١٧٣ زاینی، وەرپرسەیل بیزای ئیتالی بڕیاردان لە درەوسکردن تاوەریگ تا زەنگ کلیسەی بیزا هەڵگرێد، وهەمیش بوودە سومبول رەنگینیگ ک گشتی تاریفی بیەێد، ویادیان لە جهان زنیەو بکەێد، تا رەسینە هویر دروسکردن تاوەریگ هەیشت قاتی، وە بەڕ چەرمگ وە مۆدێل رەنگین رۆمانی، تا دەسکردنە دروسکردن ئەو تاوەرە، وەلی کاریگ ئەرایان دەرچگ ک لە هوریمانیان نەوی، ئی تاوەر نوو رەنگینە، دەسکردە لارەوبوین وەرە لا باشووریەگەی، وەشیوەیگ رسواکەر، چوینکە خوەڵ زەویەگەی ژیری نەرم بوی، وتوانای هەڵگردن تاوەریگ هەیشت قاتی نەیاشت، ودیارە ک وەرپرسەیل کۆمار بیزا، لە هویریان چگ ک واتەی ناو شارەگەیان، زەوی گوڵەمەگان کەێد، ئەندازیارەیل تەقەلای چارەسەرکردن گرفتەگە دان، چاڵ لە دەور تاوەرەگە کەنین، وخوەڵە نەرمەگە لاوردن، وەلی ئەو کاریانە هیشت تاوەرەگە زیاتر لارەو بوود، وەگەرد روزگارەو، تاوەر بیزا وەرده‌وام لارەو بویاد، بەڵکم وە شیەوەیگ ئەڵاجەویانە نەڕمیا، فرە هەوڵ دریا ئەرا راسەوکردنی، چوینکە ئەندازیارەیل زانستن ک بایەسە رووژیگ لە رووژان ئی تاوەرە بڕمیەێد، یەکیگ لە هەوڵدانە شکستیەگان ئەوەبوی ک لە ساڵ ١٩٣٢ وەختا موسیلینی سەرۆک ئیتالیا لە هەوڵدانیگ ئەرا راسەوکردن تاوەرەگە، بنەمایل تاوەرەگە وە ٩٠ تەن چەمەنتو پڕەو بکەێد، تا دویایی ئەندازیارەیل زانستن ک ئی هەوڵدانە گرفت گەورایگە، چوونکە وەیجوورە قورسی تاوەرەگە زیایەو کریەێد، وهیلێدەی زویتر بڕمیەێد.
وەگەرد گەشەی زانستەیل نوو، و وەکارهاوردن کومپیوتەر، ئەرا ژمارەکردن لاری تاوەرەگە، و مەزەنەکردن ئاست مەترسی لە لاریەگەی، زانستن ئەگەر لاریەگەی رەسیە ئاست ١٥ سانتیمەتر ئیجا تاوەرەگە رمیەێد، لە ساڵ ١٩٩٢ لاریەگەی رەسیە نزیکەی ١٤ ونیم سانتیمەتر، دی زانستن لە هەر چرکەیگ ئەگەر رماننی هەس، ئەراوە دەسڵاتەیل ئیتالی بریاردان دەرەیلی بوەسن ونەیلن کەسیگ بچوودە لای، ئیجا نەختترین ئەندازیارەیل جهان گردەوبوین تا ئی تاوەرە رزگار بکەن، تا ٤٠ مەتر لە ژیری چال کەنین، و بەسانەوەی وە کێبڵ پوڵایی، وئەرا یەکەمین جاریگ لەوەخت دروسکردنی،وەخەرج کردن زیاتر لە ٣٠ مەلیۆن یۆرۆ، کەمیگ لاریەگەی کەمەوکردن، تا تاوەرەگە لەژیر هەڕەشەی رمانن درچگ، دووارە لەنوای سەردانەیل کردنەوەی لە ساڵ ٢٠٠١ ، ئمڕو مەزەنەیە ک تاوەرەگە تا ٣٠٠ ساڵ لەلای کەمەو خوەی بگرێد.

خوازین تاوەریگ درەوس بکەن وە رەنگینی مۆدێل دروسکردنەگەی وەناوبانگەو بوود، بەڵکم تاوەر بیزا، لاریەگەی بوویە نازاریەگەی.