ئيران چوين چنگى له لوبنان و سوريا و عراق گير كرد؟
شه‌فه‌ق نيوز/ رووژنامه‌ى "لوفيغارو" فره‌نسى، راپۆرتيگ بڵاو كرد و له‌تى باس له شيوازه‌يل كرد ئيران كرده‌سه هيزيگ هه‌رێمى، ك نفوزى له مه‌رزه‌يل ئه‌فغانيه‌و دريژه‌و بويه تاره‌سيده ده‌رياى چه‌رمگ ناوين، يه‌يش له وه‌ختيگ ك كيشمه‌كيش ناونى ته‌هران و ريازيش تارمايى هاورده‌سه بان ده‌وڵه‌ته‌يل شام.
رووژنامه‌گه له راپۆرته‌گه‌ى وت: وڵاته‌يل يه‌گرتگ ئه‌مريكى وڵات ناونى دوچه‌مان وه ديارى پيشكه‌ش كرده‌سه شيعه‌ى عراق دوياى ئه‌وه‌گ رژيم سه‌دام حسێن رمان له ساڵ 2003، يه‌يش له وه‌ختيگ ك ئيران پشتگيرى شيعه كرد دژ سنى، بيجگه ئه‌وه‌يش باراك ئۆباما هه‌ر ده‌سميه‌تيگ سه‌ربازى له به‌رژه‌وه‌ندى شووڕشكاره‌يل سنى له سوريا ره‌ته‌و كرد له وه‌ختيگ ك ئيران واز له ميليشيايه‌يل شيعه ناورد له سوريا و نه‌يش له تايفه‌ى عه‌له‌وى.
رووژنامه‌گه جه‌خت له‌وه كرد ك ئه‌را يه‌كه‌مجاره له رووژيگه‌و ئعلان كۆمار ئسلامى كرياگه له ئيران له‌ساڵ 1979ته‌هران له دامه‌زرانن ڕييگ هه‌رێمى سه‌ركه‌فتگه ك به‌سيگه به‌غداوه وه‌ره‌و ديمه‌شق و تا ره‌سيگه به‌يروت، ئاشكرايشه ك مه‌ترسيه‌يل شاى ئوردنى له وه‌رانوه‌ر نياز ئيران له‌ه‌باره‌ى دامه‌زرانن "هيلال شيعى" له‌ساڵ 2004 تائيسه خوه‌ى له‌بان زه‌وى واقع ده‌رخستگه.
رووژنامه‌گه يه ده‌رخست و وت: ئه‌و جه‌نگه‌يله ك ئيران ئه‌نجاميان ئه‌ياد له‌ناو ئى ده‌وڵه‌يل كزه، سه‌ركه‌فتن گه‌ورايگ ئه‌راى وه‌ده‌س هاوردگه، له‌ى چوارچيوه‌يشه ئيران وه‌ره‌قه‌ى ميليشيايه‌يل ناوچه‌ييش تيكه‌ڵ كردگه ك له بڕيگ له‌ى ده‌وڵه‌ته‌يل عه‌ره‌بيه وه قايمتر له سوپايه‌يل رژيمى تاريف كريه‌ن، ئمجا وه گووره‌ى قسه‌ى شاره‌زايگ سه‌ربازى، ئه‌وه ده‌ركه‌فت ك ئيران كار له‌بان دامه‌زرانن تووڕيگ له جه‌نگاوه‌ره‌يل سه‌ر وه‌خوه‌ى كردگه له‌ناو ئى ده‌وڵه‌ته‌يله وه ئامانج چه‌سپانن ده‌سڵاتى وه‌لى ئه‌وه‌گ هه‌وه‌جه وه كلكردن هيزه‌يل خوه‌ى بكا ئه‌را شوونه‌يليگ ك خوه‌ى ده‌سنيشانيان كردگه.
ئى مه‌سه‌له‌يش چه‌سپيه‌ێد له‌بان حزبوڵڵاى لوبنانى ك ئيران گرته‌سه‌ى خوه‌ى ك له‌وه‌خت داگيركارى ئسرائيلى ئه‌را بان ئه‌و وڵاته له ساڵ 1982 دامه‌زريا، بيجگه ئه‌وه‌يش ئيران حوكم له‌بان ميليشيايه‌يل شيعه‌ى عراقييش ديرێد وه‌تايبه‌ت ميليشيايه‌يل حه‌شد شه‌عبى ك له‌ساڵ 2014 دامه‌زريا وه ئامانج روى وه‌ڕوێ بوينه‌وه‌ى ريكخرياگ داعش، ك شماره‌ى ئه‌و چه‌كداره‌يل حه‌شد شه‌عبيه ها ناونى 80 تا 100 هه‌زار جه‌نگاوه‌ر عراقى.
رووژنامه‌گه يه‌يش ده‌رخست ك هه‌رچه‌نى گشت ميليشيايه‌يل شيعه‌ى عراقى سه‌ر وه ئيران ناشماريه‌ن، وه‌لێ ديارترين ئى هيزه‌يله پيكهاتنه له ريكخريگ به‌در، عه‌سايب ئه‌هلولهه‌ق، كه‌تيبه‌يل حزبوڵڵا، ك په‌يوه‌ندى راسه‌وخۆ ديرن وه فه‌يله‌ق قودس ك باڵ چه‌كدار ئيرانه له ده‌يشت مه‌رزه‌يلى و راسه‌وخۆ له‌لايه‌ن قاسم سلێمانيه‌و بريه‌ێده رييه‌و ك فه‌رمان راسه‌وخۆيش له عه‌لى خامه‌نه‌يى وه‌رئه‌گرێد.
رووژنامه‌گه ئاماژه وه ئه‌وه كرد ك زاڵبوين ئيران له ده‌وڵه‌ته‌يل جياجيا له‌بان هساو به‌ش سنى جيوه‌جى بويه ك بويه‌سه به‌شبوين ناوخوه‌يى له وه‌خت شووڕشه‌يل وه‌هار عه‌ره‌بيه‌و، وه‌ايبه‌ت له‌ساى نه‌وين سه‌ركره‌ى راسكانى، ك هيمان مسر بريقه‌ى ديار نه‌ياگه له وه‌ختيگ ك عراق كه‌فته دام ئيران و له‌وه‌ختيگيش ك سعوديه كه‌فته‌سه ژير حوكم محه‌مه‌د بن سه‌لمان وه‌ليعه‌هد جايه‌ڵ جوان.
رووژنامه‌گه يه‌يش باسكرد ك تايفه‌ى سنى تويش ته‌هميش هاتنه له عراق و سوريا، يه‌يش له‌يوا كرد ك ريكخرياگ داعش له مه‌ينه‌تى ئه‌و پيكهاته بڕه‌سێده‌و تاڕاده‌يگ، يه‌يش له وه‌ختيگ ك ئى مه‌ينه‌تيه سه‌خته‌و بوى له تيه‌نگى سنى ئه‌را تووڵه‌كردنه‌وه، ئمجا له وه‌خته‌يل جه‌نگ ناوخوه‌يى له‌ناونى ساڵه‌يل 2006 و2007، ئيران وه ئه‌نقه‌ز له‌ڕى هاوپه‌يمانه‌يلى له به‌غدا، ته‌ياره‌وانه‌يل سوپاى سه‌دام حسين كوشت ك به‌شدارى له بوردمانكردن ته‌هران كردوين له وه‌خت جه‌نگ ناونى هه‌ردوگ وڵات.
رووژنامه‌گه ئه‌و قسه‌يليشه وتگه ك ئاماده‌گى ئيرانى له شاره‌يل پيرووز عراقى جوور كه‌ربه‌لا و نه‌جه‌ف فيشتره له ئاماده‌گى عراقى و له‌ى باوه‌تيشه‌و، جه‌واد ئه‌لخوئى مه‌رجه‌ع شيعه‌ى عراقى له نه‌جه‌ف وت: "ئيمه گه‌مارۆ دريايمنه" و ئاماژه وه‌يه‌يش كردگه ك زياره‌تچيه‌يل ئيرانى ك ئه‌يه‌نه سه‌ردان ئى شاره‌يل شيعه‌ى عراقيه له‌لايه‌ن هيزه‌يل ئيرانيه‌و مقه‌يه‌تى ئه‌كريه‌ن نه‌ك هيزه‌يل عراقى.
دوياخريش رووژنامه‌گه مه‌سه‌له‌ى كاريگه‌رى ئيرانييش خسته‌سه ڕوێ ك مه‌رزه‌يل خوه‌رهه‌ڵات ناوين په‌ڕانگه‌و هه‌ر له‌ى باوه‌تيشه‌و دبلۆماتكاريگ ناونه‌ته‌وه‌يى باس له‌وه كردگه ك نوێنه‌ره‌يل ئيرانى كلكريانه ئه‌را تونسيش وه ئامانج قه‌ناعه‌ت هاوردن وه حكومه‌ت ئه‌را ئه‌وه‌گ كار له‌بان زينگه‌وكردن په‌يوه‌نديه‌يل بكا وه‌ل به‌شار ئه‌سه‌د.
