خوەینەشکانن و چەواشەکاری دویای “شەو مووشەکەیل” ئبران لەبان هەولێر
"وایین وەرەو نوا"
وەگەرد دەربوین هەفتەیگ لەبان پەلامارە کتوپڕەگەی ئیران، لە وەختیگ و مەرج و دەسپیچگەیلی، هیمان وەرپرسەیل ئیران رکدارن لەبان ئەوە کە ئەو مووشەکە دویر مەودایلە ئەرا ناوچە مەدەنییەیل هەولێر وەشیانە، “شوینەیل مۆساد” گردنەسە ئامانج، یەیش دەسپیچگە کە تەهران نە بەڵگە و نەیش مدووی نشان داس، نە حکومەت کوردستان و نەیش حکومەت عراق.
سیاسەت "وایین وەرەو نوا" کە وەرپرسەیل ئیران لەباوەت پەلامارەگەی لەبان هەولێر جیوەجی کەن، جویر دانپیدانانیگ ناڕاستەوخۆی وە درووکانی و شکست خود دەستدرویژی مووشەکییەگە تیەێد، وەتایبەتی کە تەنیا زیان گیانی هاووڵاتیانی مەدەنی لەلی کەفتەو، لەناویان بازرگان پێشڕەو دزەیی، لە وەختیگ ژنەگەی لە خەسەخانە راسیەیل خەێدە وەرچەور باسیگ دەنگدانەوەی ئەوەگ لەناو ماڵەگەی رویدا لەو مەوقە کە موشەک مەرگ کەفتە بان سەر ئەندامەیل خیزانەگەی و میوانەیلیان لەو شەو سیا.
ئەعرەجی لەلی قورتار نەوی
ڕاوێژکار ئاسایش نیشتمانی عراق، قاسم ئەلئەعەرەجی، وە سەرۆکایەتی شاندیگ باڵای ئەمنی کە لە بەغداو هاتوین، زویوەزی سەردان هەولێر کرد، دویای چەن ساعەتیگ لە پەلامار مووشەکییەگە، لەورا دووپات کرد کە توومەتەیل وەئامانجگرتن بارەگایگ مۆساد لە هەولێر “ بی بنەما” بوین، وەی کارە قسەیل ئیران ئاشکرا کرد و وە شیوەیگ کاریگەر تێکی دا. لەوەردەم ڕای گشتی ناوخوەیی شکانەی.
وەلێ ئی وەڵام فەرمییە ئەرت ئەو چیرووک ئیرانییه هیشت لایەنە نزیکەیل تەهران و میدیا ئیرانییەیل دەسبکەنە هەڵمەت شیوانن لەبان راسیەیل ئەو تاوانه له هەولێر ده وەکوتپڕ خوەیان بردنه ناو شیوانن چەواشەکاری.
چەودیارەیل ئویشن؛ ئەم "وایین" ئیرانییە وەرەو نوا، کە سەرەتا وە هەڵوێستەیل وەزارەت دەرەوە، ئەرا نموونە، نوێنەرایەتی کریەێد، و هەمیش لە لایەن ئەو میدیایلە کە ناسیانە کە گریە دریانە حکومە یان سوپای پاسدارانی ئیران، تەنیا لە ڕوانگەیگ ئاشکرا کریەێد لە خوەینەشکانن لە مەوقەی ئەنجامدان هەڵەیل لە دانپیدانان وەپی، یا لە ڕوانگەی ئەوەگ قسەکەرەگە وتیەسەی؛ پێشەوا هەورامی وەناو حکومەت هەرێمە لە بەیاننامەیگ کە رەسیە ئاژانس شەفەق نیوز کە باس: “ قسەی پەغەمبەر کرد (سەربەرزی بردەی ئەرا گوناه”. ) وەتەواوەتی کاروەدەسەیل ئیران گرێدەو، چوین قسە هەڵەیلیان پشتڕاس کەنەو، وەبی گووشگردن لە ڕای گشتی عراقی و ئیرانی، ناوچەگە و جەهان”، ئویشدیش “ئەوەگ سوپای پاسداران کردیەسەی تاوان بوی”. و پێشێلکردن ئاشکرای سەروەری عراق و هەرێم کوردستان و بنەمایل هاوسایەتی و نۆرم و ڕێککەفتنە ناودەوڵەتییەیل”.
بەشیگ لایەن عراقی کە خەڵیان وە پشتیوان لە ئیران زانن، لەجیای ئەوەگ دان وڵی "پێشێلکردنە"ی ڕی سەروەرییە و بنەمایل هاوسایەتی بنەن، تەقەلا دان لە ری پێشنیاریگ کە پەیوەندییان وە پرس تاوان مووشەکییەو نییە، و پەیوەندی دیرن، هاتن لە خود قاسم ئەعرەجی کەمەو بکەن وە بنەچەەیلیگ کە هویچ پەیوەندییگ وە پەلامارەگە نەیرێد، کە دەرکەفت مناڵ و خەڵک مەدەنی هاناوی.
ڕاوێژکار ئاسایش نیشتمانی عراق: بانگەشەیل ئێگیران کە گوایە وە ئامانجگرتن بارەگای مۆساد لە هەولێر بی بنەمان
"دەستکاریکردن وە فۆتۆشۆپ"... و خەڵکەگە توسڕە بوون
بەڵام ئی ڕەفتارە وەرانوەر کەسیگ وە قورسایی ئەعەرەجی و سروشت ڕۆڵەگەی، تەنیا لەەەر ئەوەس ئەو دویەنە ڕاسیەیل نشان دا، لە چوارچیوەی نیاز شیوانن بەڵگەنامەیگ بیتاوانی نەکردوێد، هاتێ ئەرا ئەو لایەنەیلە کە فەرمان دەرکردن و پەلامار بان ماڵە مەدەنییەیل لە هەولێر ئەنجامدا، ئەراوە پەنا وە چشتیگ قیزەونتر بردن، جویر ئەوەگ چەودیاریکەرەیل ئویشن؛ کە درووکانی بوی، وینە و زانیاری وە وەکارهاوردن تەکنەلۆژیای “فۆتۆشۆپ” ئەرا گوماکردن وینەی قوربانییەگە، واتە ، پێشڕەو دزەیی، لە ڕی وینەیگ ناڕاستەقینەی ئەو وەگەرد حاخامیگ یەهودی، لە تەقەلایگ ئەرا نیشاندان پەیوەندییەگەی بە مۆساد ئیسرائیلەو.
ئی خوەینەشکاننوەکە ناڕەزایی هاوڵاتیەیل عراق وە گشتی و کورد وەتایبەتی دروس کەێد، لەبات ئەوە کە حکومەت هەرێم وە "تاوانیگ گەورە" وەسفی کرد، هەزاران هاوڵاتی لە هەرێم کوردستان رووژەیل سێشەمم و دووشەممە و پەنجشەممەی گوزەشتە کردن وە شەرمەزارکردن دەستدرویژییەیل ئیران، ییجگە لەوە کە وەرپرسەیل عراقی و کورد ئەو گردەوبوینە پویچەڵ کردن کە بڕیار بوی وەرد وەرپرسەیل ئیران بکەن، جویر ئەوەگ لە داڤۆس لەگەڵ حسێن ئەمیر عەبدوڵڵاهیان وەزیر دەرەوەی ئیران ڕوویدا، هدو لە وەختیگ کە بانگەوازی بایکۆتکردن بەرهەمە ئیرانییەیل کریەێد لە هالە زیابوین دویای بانگەواز ژوور بازرگانی هەولێر.
سەرلیشیویایی ئیران
لە وەختیگ کە وەرپرسەیل ئیرانی ئویشن کە دویای پەلامارەگە کە لە ٣ی کانوون دویەم لە شاری کرما ڕویدا، لە وەرگریکردن لە ئاسایش نەتەوەیی خوەیان خەمسەردی نیەکەن، وەگورەی دزەپیکرایەیل ئەرا ئاژانسیگ هەواڵی نتودەوڵەتی، چەودیاریکەرەیل پرسیار کەن کە ئەڕا چە وەرپرسەیل ئیرانی سەرەتا خوەیان دیاری وەڵامیان لەبان ئیسرائیل نیەکەن لەجیای هەولێر، دویەمیش لەباوەت ئەو مدووە کە هیشت تەهران نزیکەی دوو هەفتە دویای کرمان چەوەڕێ بکەێد، سێیەمیش کە کەناڵە ئەمنی و سەربازییەیل وەشیوەیگ ڕێکوپێک لە ناوەین دەسەڵاتدارەیل ئیران و هاوتا سیاسی و ئەمنییەیل واز بوون، ئیجا چ لە خود هەولێر بوود یا بەغدا، کە واتە ئەڕا تەهران چشتیگ نەکرد، کە شایستەی پەیوەندییە دیپلۆماسییەیل بوود؟ و "برایەتی" لە ناوەین "هاوسایل"، تا پەسەن بکریەێد ئایا ئەڕا گواستنەوەی زانیاری یا ئەڕا هەماهەنگی وەرد دەسەڵات پیشەیی عراقی و کوردی لە سروشت توومەتەیل، لەجیای ئەوەگ سیاسەتیگ ئاسانکاری ئەرا "پەلامار مووشەکی" بکەێد؟.
سێدارەی مووچە
سەرچەوە سیاسییەیل لە عراق و هەرێم هووشداری دەن کە خراوترین ئەوەگ روی دەێد لە شیوانن و سیاسەت چەواشەکاریی ئیران سەبارەت لە “تاوان موشەکی” ئەوەس کە خود لایەنە عیراقییەیل سەر وە “هاوساگە” ئیران، کەفتنە جموجویل، بیجگە لە "بازی فۆتۆشۆپ"، وەرەو چەواشەکاری و تاریکەوکردن ترەک، لە وەختیگ کە کاغەز پویل مووچە کە ئەرا فەرمانبەرەیل هەرێم تەرخان کریاسڕ و تەقەلا ئەرا دانانی ئەرا گفتوگۆ و سنووردارکردن لەناو پەرلەمان فیدراڵی، کە ڕەنگدانەوەی سووکایەتی زیاترە ئەرا ژیان و تیکەنان خەڵک هەرێم.
یەکەمجار نییە
لە ٨ کانوون دویەم ٢٠٢٠، ئیران فڕۆکەیگ ئۆکراینی بۆینگ ٧٣٧-٨٠٠ کە لە تەهرانەو وەرە کیێڤ چیاد خستە خوارەو و گشت ١٧٦ کەس ناو فڕۆکەگە مردن کە ٨٢ کەنەدی و ٦٣ ئیرانی و ١١ ئۆکراینی بوین.
ئبران لە سەرەتا بانگەشەی ئەوە کرد کە فڕۆکەگە وە مووشەکیگ سەرزەوی ئەرا ئاسمان کە لەلایەن هیزەیل ئەمریکا وەشیاس، و خریاسە خوارەو، بەڵام ئیجا دانیگ وەوە دا کە وە هەڵە فڕۆکەگە خستیەسە خوارەو.
وەخوارکەفتن فڕۆکە ئۆکرانییەگە شەپۆلیگ تویڕەیی لە جەهان دروس کرد، فرەیگ لە وڵاتەیل ئەو رویداوە ئیدانە کردن و زە "کردەوەیگ تیرۆریستی" وەسفی کردن.
ئیران داوای وەخشین فەرمی لە بنەماڵە قوربانیەیل راگەیان، و ریکارەیلیگ ئەرا دووارەنەوین رویداویگ لەو جویرە.
شیکاری هەڵەیل ئیران لە پەلامارە مووشەکیەیل لەبان هەولێر:
نادروسی لە دەستنیشانکردن ئامانجەیل: لێکۆڵینەوەیل دەرخستن کە مووشەکەیل ئیران "بارەگای مۆساد ئیسرائیل" گردنەسە ئامانج، بەڵکم لە ناوچە مەدەنییەیل کەفتنە، و لە ئەنجامی زیان گیانی خەڵک مەدەنی لەلی کەفتەو.
یەیش نشانەس ئەرا ئەوە کە ئیران ڕاستەوخۆ یا ناڕاستەوخۆ خەڵک مەدەنی کردە ئامانج.
پێشێلکردن سەروەری عێراق: ئیران وەبی هویچ هەماهەنگییگ وەرد حکومەت عراق یا هەرێم کوردستان پەلامار دا، یەیش پێشێلکردن سەروەری عراق کەێد، حکومەت عراق و هەرێم کوردستان ئیدانەی ئەو پەلامارە کردن و وە "دەستدرویژی ئاشکرا" دانەی قەڵەم.
ئی ڕەفتار ئیرانییە دەتوانرێد وە چەن هووکاریگ ئاشکرا بکریەێد لەوانە:
ئارەزوو تیرۆرکردن خەڵک مەدەنی:
هاتێ ئیران خوازێد خەڵک مەدەنی تیرۆر بکاەرد و پەیامیگ ئەرا جەهان کل بکەێد کە توانای لیدانی ئامانجەیلی لە هەر شوینیگ ناوچەگە دیرێد.
وەڵامدان گوشارە نودەوڵەتییەیل: هاتێ ئیران تەقەلای وەڵامدان ئەو فشارە نتودەوڵەتییە بەێد کە کەفێدە وەری وەمدوو بەرنامە ئەتۆمییەگەی دەس لە ناوچەگە دەێدە وەر.
تەقەلای ئەرا چەسپانن دەسەڵات: هاتی ئیران مینەی چەسپانن دەسەڵات خوەی کەێد لەبان دوژمنەیلی لەوانە ئیسرائیل و ئەمریکا.
